Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2009

Γλιναδο


Το Γλινάδο είναι ένα ακόμη χωριό της νότιας πλευράς της Νάξου που ξεχωρίζει για τη φυσική του ομορφιά. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικόδημου προστάτη του χωριού. Ενώ στο κάμπο, στη θέση Ύρια βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου ναού του Διονύσου. Το χωριό έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη κτηνοτροφία. Στις ταβέρνες του θα απολαύσετε εξαιρετικά πιάτα από ντόπια κρεατικά.

Κωρονος


Όμορφο χωριό της ορεινής Νάξου, κτισμένο σε κοιλάδα στους πρόποδες του βουνού Κόρωνος. Απέχει 30 χλμ. από την Χώρα. Στην περιοχή θα δείτε τα παλιά σμυριδωρυχεία, από όπου και τα ορεινά χωριά της Νάξου χρωστούν της ονομασία τους ως Σμυριδοχώρια. Αξίζει να επισκεφθείτε το λαογραφικό μουσείο του χωριού καθώς και τις εγκαταστάσεις εναέριας μεταφοράς του ορυκτού. Η εκκλησία της Παναγιάς της Αργοκοιλιώτισσας, συγκεντρώνει κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές.

Σαγκρι


Το Σαγκρί είναι κτισμένο σε ένα εύφορο οροπέδιο. Βρίσκεται στην νοτιοανατολική πλευρά του νησιού σε απόσταση 11 χλμ από τη Χώρα. Διακρίνεται για το παραδοσιακό κυκλαδίτικο χρώμα του, τους γραφικούς ανεμόμυλους και τις βυζαντινές εκκλησίες του. Αξίζει να επισκεφθείτε το μοναστήρι του Τίμιου Σταυρού που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του, του μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου και τις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και Αγίου Αρτέμιου. Στο χωριό σώζεται και ο ενετικό πύργος του Σομαρίπα, ενώ στη θέση Γύρουλας βρίσκεται ο αρχαίος ναός της Δήμητρας. Το Σαγκρί θεωρείται ένας από τους top προορισμούς της Νάξου, καθώς όλοι το επισκέπτονται για να γνωρίσουν την ιδιαίτερη ομορφιά του.

Φιλωτι


Το Φιλώτι είναι μεγαλύτερο χωριό της Νάξου και ξεχωρίζει για τη φυσική ομορφιά του. Είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Ζα, του υψηλότερου βουνού των Κυκλάδων (1004μ.), που η μυθολογία το θέλει να είναι ο τόπος που μεγάλωσε ο Δίας. Το χωριό παρουσιάζει μεγάλη τουριστική κίνηση, τόσο λόγο των μνημείων που διαθέτει όσο και για την έντονη ζωή που υπόσχεται. Στην περιοχή λειτουργούν ταβέρνες, καφετέριες και μπαράκια, ενώ διαθέτει και αξιόλογη αγορά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία του χωριού, η Παναγιά η Φιλιότισσα, με το μαρμάρινο τέμπλο και τις πολύτιμες εικόνες. Επίσης, αξίζει να επισκεφθείτε τον πύργο του Μπαρότση, ενώ αν είστε φυσιολάτρες η Σπηλιά του Ζα με τους σταλαγμίτες θα σας μαγέψει.

Απολλωνας


Ένα μικρό γραφικό ψαροχώρι κτισμένο σε όρμο στην βορειοανατολική πλευρά της Νάξου. Απέχει 48 περίπου χλμ. από τη Χώρα. Στην είσοδο του χωριού, στη θέση Καστράκι βρίσκεται ο γιγαντιαίος μισοτελειωμένος Κούρος του Απόλλωνα. Είναι η πιο ανεπτυγμένη τουριστικά περιοχή της ανατολικής πλευράς της Νάξου, λόγο της ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς της ευρύτερης περιοχής, αλλά και λόγο των αξιοθέατων που διαθέτει, όπως ο Κούρος και τα αρχαία λατομεία μαρμάρου. Στον Απόλλωνα θα βρείτε μια υπέροχη παραλία που ενδείκνυται για κολύμπι και θαλάσσια σπορ. Συνδυάζει τη χρυσαφένια αμμουδιά με το ψιλό βότσαλο σε ορισμένα σημεία της, ενώ σε κοντινή απόσταση λειτουργούν αρκετά παραθαλάσσια ταβερνάκια για να γευματίσετε μετά το μπάνιο ή την περιήγησή σας στην περιοχή.

Απειρανθος


Το «μαρμάρινο χωριό» όπως αποκαλούν οι ντόπιοι την Απείρανθο, είναι κτισμένο στην καρδιά της ορεινής Νάξου, στους πρόποδες του βουνού Φανάρι. Απέχει 25 χλμ από τη Χώρα και εντυπωσιάζει με την μεσαιωνική αρχιτεκτονική του και την πίστη στις παραδόσεις που διακρίνει τους κατοίκους. Χαρακτηριστικό είναι το γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής και η κλίση των ανθρώπων προς τις τέχνες. Οι γυναίκες της περιοχής φτιάχνουν τα ωραιότερα υφαντά. Στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες, ενώ στο χωριό λειτουργεί αρχαιολογικό και λαογραφικό μουσείο. Αξίζει να επισκεφθείτε τους πύργους των ενετών ηγεμόνων Σομμαρίπα, Κάστρι και Μπαρδάνη και τον ιδιαίτερα εντυπωσιακό πύργο του Ζευγώλη που χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και είναι κτισμένος πάνω σε βράχο κοντά στην είσοδο του χωριού. Η Απείρανθος είναι ορεινό χωριό και δεν διαθέτει δική της παραλία. Όμως, σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι παραλίες Μουτσούνα και Ψιλή Άμμος.

Καστρακι


Μια υπέροχη παραλία με λευκή αμμουδιά που το μήκος της ξεπερνά τα 3 χλμ. Στον μικρό παραθαλάσσιο οικισμό λειτουργούν και ταβέρνες στις οποίες μπορείτε να δοκιμάσετε εξαιρετικές συνταγές.

Αγιος Προκοπιος


Πρόκειται για μια από τις καλύτερες παραλίες της Μεσογείου, έχει βαθμολογηθεί μέσα στις δέκα καλύτερες της Ευρώπης και η τρίτη καλύτερη στην Ελλάδα. Βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από την Χώρα της Νάξου και έχει συνολικό μήκος 2 χιλιόμετρα. Στην αρχή της παραλίας βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι του Αγ. Προκοπίου που έδωσε το όνομά του στην παραλία και την περιοχή. Η παραλία του Αγίου Προκόπιου διακρίνεται για την χοντρή αμμουδιά της και τα κρυστάλλινα νερά της. Είναι μια από τις πιο οργανωμένες τουριστικά παραλίες της Νάξου. Συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Υπάρχει δυνατότητα για θαλάσσια σπορ γεγονός που την καθιστά αγαπημένη παραλία της νεολαίας. Στην περιοχή λειτουργούν πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Μελανες

Το χωριό Μέλανες είναι κτισμένο σε μια εύφορη κοιλάδα με ελιές και οπωροφόρα δέντρα. Βρίσκεται σε απόσταση 8 χλμ. νοτιοανατολικά της Χώρας. Η περιοχή εκτός από την φυσική της ομορφιά διαθέτει και σημαντικά αξιοθέατα. Όπως είναι οι πύργοι του Φραγκόπουλου και του Μαυρογένη, καθώς και η θερινή κατοικία του Μάρκου Σανούδου. Επίσης, στην τοποθεσία Φλεριό βρίσκεται ο ένας από τους δύο μισοτελειωμένους Κούρους της Νάξου. Κοντά στο Χωριό Μέλανες βρίσκονται και τα μικρά γραφικά χωριουδάκια Κουρουνοχώρι και Μύλοι τα οποία αξίζει να επισκεφθείτε.

Αξωτικα προιοντα...

Η Νάξος φημίζεται για τα κτηνοτροφικά της προϊόντα, όπως τυρί (γραβιέρα, κεφαλοτύρι (γνωστό ως αρσενικό), ανθότυρο, ξυνότυρο, μυζήθρα) και κρέας. Ειδικότερα για τα τοπικά προϊόντα Νάξου αξίζει ν΄ αναφερθούν τα ακόλουθα στοιχεία κατ΄ είδος:
Το λεγόμενο αρσενικό κεφαλοτύρι παρασκευάζεται από κατσικοπρόβειο γάλα κυρίως εκ των ορεινών χωριών, που συλλέγεται συνήθως στις στάνες ή μέσα στους μητάτους, και που με τη προσθήκη της "πυτιάς" βράζεται και δίνει τη λεγόμενη "μανούρα" η οποία στη συνέχεια στραγγίζεται μέσα σε ψάθινα καλαθάκια (φτιαγμένα από ξεραμένα βούρλα) τα λεγόμενα "τσιμίσκια". Αφού στραγγίξουν στη συνέχεια αφαιρούνται από τα τσιμίσκια και τοποθετούνται πάνω σε τάβλες σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, στις οικίες ή στους μητάτους. Μετά παρέλευση έξι περίπου μηνών στη διάρκεια των οποίων γίνονται τακτικές επαλλείψεις με αγνό λάδι το αρσενικό κεφαλοτύρι είναι έτοιμο προς κατανάλωση με μια ιδιαίτερη χαρακτηριστική γεύση.
Το λεγόμενο λαδότυρο (Νάξου) είναι το αρσενικό τυρί που δημιουργείται αν τοποθετηθεί στη συνέχεια της παρασκευής του σε δοχείο με ελαιόλαδο για χρονικό διάστημα περίσσότερο των τριών μηνών. Πρόκειται για πικάντικο τυρί που συνοδεύεται με ρακί ασφαλώς τοπική.
Η λεγόμενη γλυκειά μυζίθρα (Νάξου) παρασκευάζεται και αυτή από κατσικοπρόβειο γάλα. Συγκεκριμένα κατά το αρχικό βράσιμο του συλλεγέντος γάλακτος αφαιρείται η "μανούρα" (από την οποία όπως αναφέρθηκε παραπάνω παρασκευάζεται το αρσενικό τυρί) και μέσα από το καζάνι συλλέγεται πλέον η γλυκειά μυζήθρα η οποία και αυτή τοποθετείται σε ειδικά δοχεία. Πρόκειται για ιδιαίτερο τυροκομικό ανάλατο προϊόν περισσότερο για διατροφή χωρίς λιπαρά.
Όπως υπάρχει το λεγόμενο "αρσενικό" τυρί, παρασκευάζεται στη Νάξο και το θηλυκό τυρί το λεγόμενο και ανθότυρο. Το ανθότυρο είναι μετασχηματισμένη μυζίθρα που έχει μείνει για φύλαξη περισσότερο από ένα χρόνο. Πρόκειται για προϊόν που εμφανίζεται ελαφρά αλατισμένο στερούμενο λιπαρών.
Το ξινόγαλα ή ξινόγαλο παρασκευάζεται από ανόθευτο κρύο κατσικίσιο γάλα με τη προσθήκη πυτιάς το οποίο στη συνέχεια αν στραγγιστεί δημιουργείται η ξινομυζίθρα. Με προσθήκη λίγο πιπέρι παρουσιάζει μια πικάντική εξαιρετική νοστιμιά.
Το λεγόμενο ξυνότυρο είναι ο μετασχηματισμός της ξυνομυζίθρας μετά από το στέγνωμά της για μερικές εβδομάδες πάνω σε τάβλες. Είναι προϊόν που με τη πάροδο του χρόνου λαμβάνει ιδιαίτερη απολαυστική γεύση.
Τέλος η γραβιέρα Νάξου είναι ένα τυποποιήμένο τυρί που παρασκευάζεται από αγελαδινό γάλα, στη πεδινή κυρίως Νάξο από την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου που έχει καταξιωθεί για τη μοναδική απολαυσική της γεύση.
Ανεπτυγμένη είναι επίσης και η αγροτική παραγωγή με προϊόντα όπως πατάτες, κρεμμύδια, κρασί, ελιές (επιτραπέζιες γνωστές ως ασκούδες), λάδι, ρακί και το τοπικό ποτό κίτρο. Παράγονται ακόμα εσπεριδοειδή και διάφορα γλυκά κουταλιού (σταφύλι, βύσσινο, κεράσι, νεράτζι, περγαμόντο, σύκο, καρυδάκι κ.ά.).
Σημαντικός είναι και ο ορυκτός πλούτος. Στη Νάξο βρίσκεται, κοντά στο χωριό Κόρωνος το μοναδικό στον κόσμο ορυχείο σμύριδας, ενώ γνωστά ήδη από την αρχαιότητα είναι ακόμα τα μάρμαρα και ο γρανίτης που προέρχονται από το νησί.
Αξιοσημείωτα είναι και τα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού, με σημείο αναφοράς τα παραδοσιακά δημοτικά-νησιώτικα τραγούδια τα οποία στην συντριπτική πλειοψηφία τους γράφτηκαν από τη γνωστή μουσική οικογένεια των Κονιτόπουλων, βασιζόμενοι στα απεραθήτικα κοτσάκια

Τα αρχαια της Ναξου

Σημαντικότεροι αρχαιολογικοί τόποι στη Νάξο είναι τα ερείπια του αρχαϊκού ναού του Απόλλωνα του οποίου σώζεται μόνο η τεράστια πύλη, λεγόμενη "Πορτάρα" στη νησίδα "Παλάτια" που από το 1919 συνδέεται με τη νήσο ακριβώς βόρεια του λιμένα Νάξου και τα ερείπια μυκηναϊκού οικισμού στη θέση "Γκρότα", βόρεια της πόλης μπροστά στη πλατεία Μητροπόλεως Νάξου. Επίσης επί του λόφου της Χώρας Νάξου το ενετικό Κάστρο της Νάξου με την παλιά ενετική Εκκλησία και τη Σχολή Ουρσουλινών. Στον ίδιο χώρο σώζονται απομεινάρια από τον Πύργο του Μάρκου Σανούδου, απέναντι από τη Μητρόπολη των Καθολικών, όπως επίσης σώζεται και ο Πύργος των Κρίσπι με τον θυρεό - οικόσημο της οικογένειας. Επίσης στο Σαγκρί υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα και βυζαντινές εκκλησίες. Πολλοί επίσης ενετικοί πύργοι υπάρχουν στο Χαλκί, και στο Φιλώτι όπου και ο Πύργος του Χειμάρου, οχυρό ελληνιστικής περιόδου. Στη Παχειά Άμμο υφίσταται το άγαλμα του Απόλλωνα ή του Διονύσου μήκους 10,50 μ. καθώς και οι δύο κούροι, ένας στο Φλεριό και ένας στον Απόλλωνα Νάξου.

Η ιστορια του νησιου

Νεολιθική εποχή
Οι αρχαιότερες ανακαλύψεις στη Νάξο ανάγονται στη νεολιθική εποχή γύρω στη 5η χιλιετία π.Χ. όπως αποδεικνύουν οι ανασκαφές στη περιοχή Γκρόττα, βόρεια πλευρά της πόλης της Νάξου, καθώς και στο σπήλαιο Ζας παρά το χωριό Φιλότι στο ομώνυμο όρος. Σύμφωνα μ΄ αυτές ο πρωτοκυκλαδικός πολτισμός ήταν ήδη ανεπτυγμένος την περίοδο εκείνη, που φαίνεται να ξεκίνησε το 5500 π.Χ. και άνθησε το 3000 π.Χ..

Εποχη του χαλκου
Η Πορτάρα, η γιγαντιαία πύλη του ναού που ήταν αφιερωμένος στον θεό Απόλλωνα και που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε.
Η Νάξος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον κυκλαδικό πολιτισμό, Μεταξύ των σημαντικών αλλαγών που προέκυψαν εκείνη την εποχή ήταν η εξέλιξη της ναυσιπλοΐας (εξ ανάγκης), η κατασκευή και χρήση του χαλκού, η κεραμική και η επεξεργασία μαρμάρων. Στην περιοχή Γρότα στη χώρα της Νάξου αλλά και σε άλλες τοποθεσίες στο νησί έχουν βρεθεί πολλά κυκλαδικά ειδώλια καθώς και άλλα ευρήματα της περιόδου του κυκλαδικού πολιτισμού (σκεύη, εγχάρακτες παραστάσεις), τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό μουσείο Νάξου, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα καθώς επίσης και ένας μικρός αριθμός αυτών στο αρχαιολογικό μουσείο στην Απείρανθο. Το αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου διαθετει τη δεύτερη μεγαλύτερη συλλογή σε κυκλαδικά ευρήματα μετά το αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας.
Μυκηναϊκά χρόνια
Ένα μέρος της πρωτεύουσας της Νάξου στη μυκηναϊκή εποχή (1300 π.Χ.) ανακαλύφθηκε κάτω από την πλατεία, μπροστά από τον Ορθόδοξο καθεδρικό Ναό, στη Χώρα, εκεί όπου είναι σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος Γκρότα. Ακριβώς κάτω από την πλατεία έχει διαμορφωθεί επιτόπιο μουσείο. Το μουσείο έχει γυάλινο δάπεδο και με υπερυψωμένους διαδρόμους, οι επισκέπτες διέχονται πάνω από τα αποκαλυφθέντα ερείπεια (τείχος, σπίτια και εργαστήρια) της μυκηναϊκής περιόδου (1400 - 1100 π.Χ.). Μυκηναϊκής εποχής ευρήματα (διακοσμημένα με χρώμα, αγγεία, όπλα, σκεύη κλπ.) εκτίθενται επίσης στο αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου.
Κλασική αρχαιότητα

Κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων η Νάξος κατοικήθηκε από τους Ίωνες, που σηματοδότησαν μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδο για το νησί, κατά την οποία ξεκινάει και φτάνει στην κορύφωσή της η κλασική περίοδος (7ος-6ος αιώνας π.Χ.), με παράλληλη άνθηση των τεχνών, και ειδικά της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής. Η Πορτάρα, η μεγάλη μαρμάρινη πύλη που στέκεται ψηλά στη νησίδα Παλάτια, που σήμερα είναι ενωμένη με τη Χώρα της Νάξου, είναι ό,τι απέμεινε από το ναό του Απόλλωνα, που ξεκίνησε να χτίζεται εκείνη την περίοδο.Το 490 π.Χ. η Νάξος καταστράφηκε από τους Πέρσες. Μετά από την τελική ήττα των Περσών από τους Έλληνες, η Νάξος εξαναγκάστηκε να γίνει μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, αφού προηγουμένως καταστράφηκε (ό,τι είχε απομείνει από την προηγούμενη καταστροφή) και πυρπολήθηκε από τον αθηναϊκό στόλο (466 π.Χ.), ενώ ο Περικλής εγκαθίδρυσε φρουρά εκ 500 κληρούχων υπό το στρατηγό Τολμίδη (453 π.Χ.) προκειμένου να την αφαιμάζει οικονομικά προς όφελος της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Μετά το τέλος της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ύστερα από περίπου ενάμιση αιώνα, η Νάξος υπήρξε έρμαιη των εκάστοτε θαλασοκρατούντων και ουσιαστικά δεν κατάφερε ποτέ να ανακάμψει και να ξανακερδίσει την παλιά της δόξα και σημασία.
Από την εποχή εκείνη σώζεται το ιερό της Δήμητρας κοντά στο χωριό Σαγκρί, το οποίο έχει εν μέρει αναστηλωθεί. Ο ναός θεωρείται πολύ σημαντικός για την αρχαιολογία, επειδή έχει σωθεί σε καλή κατάσταση και δίνει πολλές πληροφορίες για τον τρόπο κατσκευής και την αρχιτεκτονική των αρχαίων ναών. Κοντά της έχει ανεγερθεί μουσείο, στο οποίο εκτίθενται ευρήματα από τον ναό που δε χρησιμοποιήθηκαν κατά την αναστήλωση καθώς και τα ευρήματα από την μετέπειτα επί του ναού ανεγερθείσα παλαιοχριστιανική βασιλική. Το μουσείο και ο αρχαιολογικός χώρος έχουν βραβευθεί με το βραβείο Europa Nostra για την ευαίσθητη ανασκαφή, την αναστήλωση και την επιτυχημένη ενσωμάτωσή τους στο φυσικό περιβάλλον
Από την αρχαιότητα οι αρχαίοι συγγραφείς επαινούσαν τα προϊόντα της Νάξου όπως τον οίνο, τα σύκα, τ΄ αμύγδαλα, τις αίγες και τα ελάφια που υπήρχαν τότε στη νήσο. Συγκεκριμένα περί του οίνου της Νάξου ιδιαίτερους επαίνους αποδίδουν οι Αρχίλοχος και ο Αθήναιος, άλλοι επίσης συγγραφείς κάνουν λόγο για τον μυθικό ποταμό (Βιβλίνου) που έρεε οίνο. Πολλά επίσης μυθικά για τη Νάξο γράφουν ο Παυσανίας και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και κυρίως για τις σχέσεις των αρχαίων Ναξίων με τη Θράκη. Περί της πολιτείας των Ναξίων έγραψε ιδιαίτερα και ο Αριστοτέλης, ο δε Πλούταρχος στο έργο του "Γυναικών αρεταί" εξυμνεί ιδιαίτερα τις Ναξιώτισσες για τη φιλοπατρία τους και τις αρετές τους. Τέλος, ακόμη και ερωτικό μυθιστόρημα έγραψε ο Παρθένιος που αναφέρεται στη Νάξο. Η αρχαία πόλη της Νάξου βρίσκονταν στη θέση της σημερινής κοντά στην οποία και υπήρχε λαμπρός ναός του Διονύσου. Πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν αυτόν τα σωζόμενα ερείπια επί της νησίδας Παλάτια.
Βυζαντινά χρόνια

Ιστιοφόρο και δυο φελούκες μπροστά στο Κάστρο της Νάξου, χαλκογραφία του Andre Grasset Saint-Sauver από το βιβλίο "Voyage historique...", Παρίσι 18ος αι. (χάραξη: Brion)
Η Νάξος ανήκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους στο Θέμα (Βυζάντιο) του Αιγαίου. Στη Νάξο βρίσκονται πολλές βυζαντινές εκκλησίες. Η κοιλάδα της Τραγαίας ονομάζεται και "μικρός Μυστράς" λόγω των πολλών εκκληισών που είναι σπαρμένες παντού. Υπάρχουν εκκλησίες που χρονολογούνται από τον 7ο έως το 15ο αι. Πιο γνωστή είναι η Παναγία η Δροσιανή, η οποία διέθετε 3 στρώσεις τοιχογραφιών με την παλαιότερη να ανάγεται στον 7ο αιώνα. Κάποιες από αυτές τις εκκλησίες χτίστηκαν κατά την περίοδο της Εικονομαχίας και φέρουν τοιχογραφίες με "ανεικονικό διάκοσμο", τοιχογραφίες δηλαδή που δεν απεικονίζουν αγίους, αλλά γεωμετρικά σχήματα και φυτά. Τα τελευταία χρόνια οι διάσπαρτες αυτές εκκλησίες είναι ανοικτές τα πρωινά και μπορεί κανείς να τις επισκεφτεί.
Ενετοκρατία
Το 1207 το νησί κατελήφθη από τον Ενετό Μάρκο Σανούδο, ο οποίος ίδρυσε το Δουκάτο της Νάξου.

Η μυθοι της Ναξου


O Δίας, ο πατέρας "ανδρών τε Θεών" κατά τους αρχαίους Έλληνες, λέγεται ότι γεννήθηκε στην Κρήτη, στη σπηλιά Ίδεον, αλλά μεγάλωσε στη Νάξο, και έτσι το ψηλότερο βουνό του νησιού πήρε το όνομά του (Ζευς ή, για τους ντόπιους, Ζας, 999 μ.). Στη Νάξο εγκατέλειψε κατά τον μύθο ο Θησέας την Αριάδνη, η οποία τον είχε βοηθήσει προηγουμένως στην Κρήτη να σκοτώσει τον Μινώταυρο με τον όρο να την πάρει μαζί του, την οποία τη συνέχεια έλαβε σύζυγό του ο θεός Διόνυσος.
Το όνομά της η νήσος φέρεται να έλαβε από τον "Νάξο" τον θρυλικό ηγεμόνα των πρώτων αποίκων στη νήσο που ήταν ΟΚάρες φερόμενου ως γιος του Πολεμώνα ή κατ΄ άλλους ως γιος του Ενδυμίωνα ή τέλος γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Ανακαλίδας. Κατ΄ άλλους ιστορικούς ερευνητές και φιλολόγους το όνομα θεωρούν να προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "νάξαι" που σημαίνει "θύσαι", που εκλήφθηκε έτσι από τις πλούσιες θυσίες που γίνονταν στη νήσο προς τιμή των θεών. Το όνομα Νάξος διατηρήθηκε στο διάβα των αιώνων μέχρι τους μέσους χρόνους όπου έγινε Ναξία και ακολούθως Ναξιά και στη συνέχεια Αξιά (εξ ου και το όνομα των κατοίκων).
Επίσης η Νάξος φέρεται από τους μυθικούς χρόνους και με το ονόμα "Δία" (από τον Όμηρο, Οδύσ λ325) καθώς και στον ομηρικό ύμνο προς τον Απόλλωνα, όπως και με τα κοσμητικά: Στρογγύλη, Μικρή Σικελία, Τραγία, Διονυσιάς, Καλλίπολις, Λιπαρά κ.λπ. από διάφορους συγγραφείς.
Ο πλούτος των περί της Νάξου μύθων αποδεικνύει τη σπουδαιότητα που είχε η Νάξος κατά την αρχαιότητα. Οι μύθοι αυτοί συνδέονται κυρίως με τη μυθολογούμενη γέννηση των τριών εγχώριων νυμφών Φιλίας, Κορωνίδας και Κλείδης που επιμελήθηκαν την ανατροφή του Διονύσου για τον οποίο η Νάξος ήταν η πατρίδα του. Αλλά και για τον Δία αναφέρεται πως εδώ ανατράφηκε και ενηλικιώθηκε όταν μεταφέρθηκε από τη Κρήτη, και ότι από εδώ εξόρμησε προκειμένου να καταλάβει τη βασιλεία των θεών. Μάλιστα στη κορυφή του όρους Ζας είναι δυνατή η ανάγνωση επιγραφής σε βράχο με παραφθαρμένα γράμματα "Όρος Διός Μηλωσίου" (= Διός προστάτου των προβάτων). Στη Νάξο επίσης λατρευόταν και ο Απόλλωνας ο Τράγιος ή Τραγαίος, υπήρχε δε και αρχαίος ναός του Δηλίου Απόλλωνα έξω από την αρχαία πόλη καθώς και τέμενος προς τιμή του Εφιάλτη. Από τον περίφημο αρχαίο ναό του Διονύσου κανένα ίχνος δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα.
Άλλοι ναξιακοί μύθοι αναφέρονται στη σχέση του Διονύσου με την Αριάδνη που τελικά απήγαγε στο όρος Δρίον και έλαβε σύζυγό του. Ακόμη αρχαία πηγή έξω από τη πόλη της Νάξου φέρει το όνομα Αριάδνη. Στη δε ανατολική πλευρά του όρους Κόρωνος υπάρχει ένα μεγάλο σε μήκος περίεργο σπήλαιο, που ακόμη δεν έχει αξιοποιηθεί, με διπλή είσοδο, ένα μεγάλο προθάλαμο και που συνεχίζει σε μήκος, εντός του οποίου υπάρχουν ίχνη αρχαίας λατρείας, πιθανώς του ιερού της μιας των ναξίων νυμφών της Κορωνίδας, εκ της οποίας και το ομώνυμο χωριό. Σε όλη τη νήσο Νάξο σώζονται λείψανα αρχιτεκτονικά καθώς και πολλά των ιστορικών χρόνων.(Ο πινακας που βρισκεται πανω δεξια ειναι του Titian και απεικονιζει τον Βακχο και την Αριαδνη στην Ναξο

Το εδαφος του νησιου

Γεωλογικά η Νάξος αποτελεί ένα πλούσιο γεωλογικό πάρκο από κρυσταλλοσχιστώδη πετρώματα μη αξιοποιήσιμο ακόμη. Τα πετρώματα αυτά είναι κυρίως κρυσταλλοπαγείς σχιστόλιθοι, γνεύσιοι και μάρμαρα σε εναλλασσόμενα στρώματα με όγκους γρανίτη, κοντά σχετικά στη πόλη της Νάξου και στο ΒΔ. τμήμα της νήσου. Πετρώματα πλειστόκαινου περιόδου υπάρχουν στη χερσόνησο της Στυλίδας, κυρίως ψαμμίτες, καθώς και Β., ΒΑ. κοντά στις παράκτιες περιοχές της νήσου. Επίσης απαντώνται και πλούσια εκρηξιγενή πετρώματα κοντά στις Εγγαρές και αλλού. Εκτός όμως των μαρμάρων στο κέντρο και ΒΑ. κοντά στη Κόρωνο, υπάρχουν επίσης τα περίφημα κοιτάσματα σμύριδας.
Τη Νάξο κατατέμνει από Β. προς Ν. μία ορεινή ράχη σχεδόν ενιαία γυμνή και βραχώδης με υπέροχες γεωλογικές μορφές κυρίως στη κεντρική πλευρά της, κοντά στη Κεραμωτή και στη νότια, σχηματίζοντας δύο κορυφές (όρη) τον Ζα (ή Ζευς) και το όρος Κόρωνος.

Η γεωγραφια της Ναξου

Η ακτογραφία της Νάξου δεν παρουσιάζει κολπώσεις ανεπτυγμένες ούτε ασφαλείς φυσικούς λιμένες και εξ αυτού του λόγου οι κάτοικοι ασχολούνται περισσότερο με γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες και πολύ λίγο με αλιευτικές. Στο Β-ΒΑ. άκρο της νήσου υπάρχει ο ορμίσκος του Απόλλωνα που παρέχει μερική ασφάλεια στα πλοία, κυρίως από ΝΔ ανέμους. Προς Δ. η χερσόνησος Στελίς σχηματίζει τον όρμο του Αγ. Προκοπίου, προς τα βόρεια του οποίου βρίσκεται η ομώνυμη πόλη Χώρα και ο κύριος λιμένας της νήσου. Τα πρώτα λιμενικά έργα ξεκίνησαν το 1919 με την ένωση της νησίδας Παλάτια ή Στρογγύλης ή Βάκχου. Τέλος προς Ν. υφίσταται ο ορμίσκος Πάνορμος που εξασφαλίζει τα πλοία από βορείους ανέμους. Γενικά η Νάξος έχει σχήμα ωοειδές και γεωφυσικά διακρίνεται στην ορεινή Νάξο (ανατολική και βόρεια) και στη πεδινή Νάξο (δυτική και νότια).

Λιγα λογια για την Ναξο...

Η Νάξος ή Αξιά είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, στο Αιγαίο Πέλαγος. Ο περίπλους της είναι 44 ναυτικά μίλια και η έκτασή της φθάνει τα 428 τ.χλμ. Βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του Αιγαίου, στις ανατολικές Κυκλάδες έχοντας προς Β. τη Μύκονο, Α. τη Δονούσα, ΝΑ. την Αμοργό, προς Ν. την Ίο και Δ. τη Πάρο.
Ο κάτοικος της Νάξου ονομάζεται Νάξιος ή Ναξιώτης, Αξιώτης ή Αξώτης (και Ναξιώτισσα, Αξιώτισσα ή Αξώτισσα αντίστοιχα).